16 Απρ ΕΞΕΛΙΞΗ ΓΕΩΡΓΙΑΣ-ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑΣ ΣΤΟΝ ΔΗΜΟ ΣΟΦΑΔΩΝ
Του Γεωργίου ΣΤΕΡΓΙΟΠΟΥΛΟΥ Τεχνολόγος Γεωπόνος
Αγαπητοί Σοφαδίτες των Αθηνών και άλλων αστικών κέντρων.
Γεννήθηκα το 1954 στο Λουτρό Καρδίτσας και μετακόμισα στους Σοφάδες το 1959. Άρα από το 1960 περίπου έχω τις παραστάσεις που θα σας περιγράψω παρακάτω.
Ο Δήμος Σοφάδων έχει έκταση γεωργική γης περίπου 60-65 χιλιάδων στρεμμάτων.
Ο γεωργικός κλήρος ήταν ικανοποιητικός, όμως πολυδιασπασμένος σε διάφορες ντάμνες κατά την ομολογία των μεγαλύτερων, όπως σπάνες-λιβάδια-ποταμιές-κλαδιάρης-χέρσα κ.τλ.
Στην δεκαετία του 1960-70 όλες οι γεωργικές εργασίες εκτελούνταν με τα άλογα και τα κάρα.
Οι καλλιέργειες που επικρατούσαν ήταν τα σιτηρά (σιτάρι-βρώμη-κριθάρι) το σουσάμι, το καλαμπόκι, κατά το πλείστον «ξερικό» και κάποιες εκτάσεις δειλά-δειλα καλλιεργούνταν με καπνά Μπερλευ και αποξηραίνονταν στα ξηραντήρια.
Η σπορά των σιτηρών γινόταν χειρονακτικά, η καλλιέργεια με τα ζευγάρια των αλόγων και ο θερισμός πάλι χειρωνακτικά, με τα περιβόητα δεμάτια, που μεταφέρονταν με τα κάρα στις παρυφές της πόλης για τον αλωνισμό, με τις λεγόμενες πατόζες, οι οποίες ήταν εταιροκινούμενες με ντιζελοκινητήρες (τρακτερ).
Η χρήση λιπασμάτων ήταν ελάχιστη, οι αποδόσεις μικρές και το καθαρό κέρδος για την επιβίωση της οικογένειας ελάχιστο.
Μοιραία λοιπόν η κάθε οικογένεια συντηρούσε δίπλα στο σπίτι της στον στάβλο, ένα αριθμό ζώων βοοειδών και προβάτων, για να εξασφαλίζει το κρέας και το γάλα και ένα μικρό εισόδημα.
Οι πιο νοικοκυραίοι διατηρούσαν έξω από του Σοφάδες, στα ιδιόκτητα κτήματα τους και μεγάλα κοπάδια προβάτων.
Όμως η αποθήκευση των ζωοτροφών γινόταν στο σπίτι και συγκεκριμένα στον στάβλο και η μεταφορά τους γινόταν από το σπίτι στο μαντρί είτε με το κάρο είτε με το γαϊδουράκι.
Όλα αυτά έκαναν τη ζωή του αγρότη πολύ δύσκολη έως δυσβάστακτη.
Γι αυτό πολλοί από εσάς αναζητήσατε ένα καλύτερο μέλλον στα μεγάλα αστικά κέντρα σε διάφορες εργασίες.
Λίγοι βέβαια ως φοιτητές στα πανεπιστήμια βρέθηκαν εκεί για την ολοκλήρωση των σπουδών τους. Στο τέλος λοιπόν της δεκαετίας 60-70 το καθεστώς των συνταγματαρχών έδωσε κάποια κίνητρα για αγορά αντλητικών συγκροτημάτων (Μαλκότση) και γεωργικών ελκυστήρων.
Επιπλέον η εξέλιξη στην άντληση υπογείων υδάτων από ημιαρτεσιανά και βαθιές γεωτρήσεις, έφερε και την αναδιάρθρωση των καλλιεργειών.
Σημαντικός παράγων στην εξέλιξη ήταν οι αναδασμοί του 1968 και του 1974 όπως και τα αποστραγγιστικά κανάλια αναδασμού που επακολουθούσαν.
Η πολυδιασπασμένη ιδιοκτησία συγκεντρώθηκε σε 1-2-3 ντάμκες όπου έγιναν εκμεταλλεύσιμες και αξιοποιήσιμες.
Στην δεκαετία του 1970-1980 οι γεωργοί στρέφονται πλέον στις ποτιστικές καλλιέργειες κυρίως βαμβάκι-αραποσίταρα-Μηδική. Καπνά Μπέρλευ, βιομηχανική ντομάτα κτλ.
Εγκαταλείποντας τα άλογα, τα κάρα και οι γεωργικοί ελκυστήρες και τα αντλητικά συγκροτήματα, για την άντληση υπόγειων υδάτων για το πότισμα των καλλιεργειών, αυξάνονται ραγδαία.
Η βαμβακοκαλλιέργεια δίνει τον τόνο της εποχής, παράλληλα η εξέλιξη της αγροτικής τεχνολογίας φέρνει τις αλωνιστικές μηχανές που μπορούν να αλωνίσουν τα σιτηρά, το καλαμπόκι, την μηδική σποροπαραγωγής και άλλα προϊόντα, βελτιώνοντας τη ζωή των ενασχολούμενων.
Σε αυτή την δεκαετία φεύγουν πλέον από τα σπίτια οικόσιτος κτηνοτροφία, αγελάδες πρόβατα και αναπτύσσουν λίγες μονάδες κτηνοτροφίας περιφερειακά της πόλης στην περιοχή του Καρέλα και στα λιβάδια και αλλού.
Η εκμηχάνιση της γεωργίας είναι ραγδαία μαζί με την χρήση χημικών λιπασμάτων και φαρμάκων, την χρήση βελτιωμένων σπόρων και υβριδίων εκτινάσσουν το εισόδημα του αγρότη και την ποιότητα ζωής του.
Προσθέτως παράγοντας προόδου στην περιοχή μας είναι η ανάπτυξη δεκάδων γεωτρήσεων του προγράμματος ΠΑΥΥΘ (Πρόγραμμα Ανάπτυξης Υπόγειων Υδάτων Θεσσαλίας), που τον διαχειρίζεται ο ΤΟΕΒ Θεσσαλιώτιδος.
Φθάνοντας στην δεκαετία του 80-90 η πρόοδος στον γεωργικό τομέα είναι εκπληκτική.
Η επιμονή του Κων/νου Καραμανλή επιτυγχάνει την είσοδο της χώρας στην τότε ΕΟΚ (Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα) και ουσιαστικά ο γεωργικός τομέας αρχίζει να απογειώνεται. Οι Ευφυείς κινήσεις του Ανδρέα Παπανδρέου εξασφαλίζουν τα λεγόμενα ΜΟΠ (Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα) και για τους αγρότες αρχίζει μια νέα εποχή.
Εισρέουν τεράστια ποσά με τη μορφή επιδοτήσεων.
Ο αγροτόκοσμος επενδύει σε μεγάλους ελκυστήρες ισοπεδώνουν χωράφια, διανοίγονται σχεδόν σε κάθε αγρόκτημα βαθιές γεωτρήσεις για την άντληση υδάτων ποτίσματος των καλλιεργειών από μεγάλο βάθος.
Αγοράζονται σπαρτικές μηχανές κάθε είδους και παρελκόμενα μηχανήματα για την κατεργασία των χωραφιών, συλλεκτικές μηχανές βάμβακος καθώς και κάθε είδους μηχανήματα που αντικαθιστά τη χειρωνακτική εργασία του αγρότη.
Είναι γεγονός όμως πως αυτός ο πακτωλός των χρημάτων δεν αξιοποιήθηκε ούτε από τους αγρότες σωστά, αλλά ούτε και από το κράτος υπήρξε έλεγχος για τη μέγιστη αξιοποίησή του.
Η βαμβακοκαλλιέργεια κυριαρχεί σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό.
Στο μυαλό του αγρότη κυριαρχεί η έννοια της επιδότησης και όχι η σωστή οργάνωση για τη μελλοντική επιβίωση.
Εμφανίζονται φαινόμενα κατασπατάλησης των επιδοτήσεων κομπίνες στη διαχείριση των πόρων και οι επιτήδειοι είναι αυτοί που καρπώνονται τεράστια ποσά, ενώ το κράτος αδυνατεί να παίξει το ρόλο του, ως ελεγκτής και να διασφαλίσει τη σωστή χρήση αυτών των πόρων.
Όμως σε αυτή την περίοδο έως και τη δεκαετία 1990-2000 το επίπεδο ζωής του κόσμου της πόλης μας αλλάζει όπως και όλης της χώρας.
Ανεγείρονται νέες κατοικίες άλλου επιπέδου, ο κόσμος αλλάζει επίπεδο ζωής. Έχει πλέον τη δυνατότητα να σπουδάζει τα παιδιά του, να διαθέτει αυτοκίνητο, να αποκτά όποιο μέσο τεχνολογικής εξέλιξης και οι πιο συνεπείς να αποταμιεύουν τις οικονομίες τους.
Η εκμετάλλευση των αγροτεμαχίων είναι απόλυτη και κανείς δεν ακολουθεί τη μέθοδο για της αμοιψισποράς ώστε η παραγωγή να έχει διάρκεια. Το έδαφος είναι ζωντανός οργανισμός και η συνεχής εκμετάλλευση με μονοκαλλιέργεια το κουράζει και κάποτε δεν αποδίδει.
Ο υπόγειος υδροφόρος ορίζοντας ταπεινώνεται δραματικά και το κόστος άντλησης εκτινάσσεται στα ύψη.
Τα εφόδια που απαιτούνται για την υποστήριξη των καλλιεργειών όπως λιπάσματα – φάρμακα, πετρέλαιο, ανταλλακτικά και άλλα αυξάνονται κατακόρυφα.
Τα ενοίκια των χωραφιών στα ύψη.
Παραλλήλως από Ε.Ε. (Ευρωπαϊκή Ένωση πλέον) μπαίνουν περιορισμοί και έλεγχοι σε κάθε είδους γεωργική συναλλαγή.
Οι τιμές των αγροτικών προϊόντων αρχίζει να πέφτει.
Έτσι παρατηρείται το φαινόμενο ενώ το 1990 καλλιεργώντας 70 στρ. βαμβάκι να μπορεί ο αγρότης με το καθαρό κέρδος της χρονιάς να αγοράζει ένα καινούργιο αυτοκίνητο της εποχής, σήμερα δεν μπορεί ούτε με 150 στρ.
Όλα αυτά τα προβλήματα που προέκυψαν στην πορεία σιγά – σιγά βγάζουν από την παραγωγική διαδικασία τους μικροκαλλιεργητές και οι σημερινοί αγρότες ως απόλυτος αριθμός είναι πολύ μικρός.
Μπορεί η ιδιοκτησία της αγροτικής γης να παραμείνει κυρίως στους παλιούς ιδιοκτήτες και σε κάποιους από εσάς που ζείτε στα αστικά κέντρα αλλά νοικιάζεται από τους εδώ αγρότες.
Όσο για την κτηνοτροφία πλέον για την πόλη μας έχει σβήσει εντελώς.
Θα σας δώσω ένα παράδειγμα. Το 1981, χρονιά μετάθεσής μου από Ναύπακτο, στο Γραφείο Γεωργικής Ανάπτυξης Σοφάδων, καταγράφαμε περίπου 5.000 πρόβατα και κάποιες μονάδες αγελαδοτροφία.
Σήμερα υπάρχουν 3-4 μονάδες με 600-800 πρόβατα και καμιά βοοτροφία.
Τα τελευταία χρόνια με την οικονομική κρίση που μαστίζει τη χώρα, οι τιμές των προϊόντων έχουν υποχωρήσει αισθητά.
Πλέον το κέδρος ανά στρέμμα, έχει γίνει πολύ μικρό και γι’ αυτό ο σημερινός αγρότης του Δήμου μας καταφεύγει στην καλλιέργεια πολλών στρεμμάτων και διαφορετικών καλλιεργειών για να αντλήσει ένα ικανοποιητικό εισόδημα για την οικογένειά του.
Βεβαίως διαθέτει πλήρη μηχανολογικό εξοπλισμό αποτελούμενο από ελκυστήρες πολλών ίππων, παρελκόμενα, συλλεκτικές μηχανές βάμβακος – ντομάτας, αλωνιστικές σιτηρών – αραβοσίτου – μηδικής και κάθε είδους τεχνολογικό μέσο που υπάρχει στην αγορά.
Η άρδευση των αγροκτημάτων γίνεται όχι όπως παλιά με κατάκλιση υδάτων ή με αλλαγές σωλήνων αλλά με αυτοκινούμενα συγκροτήματα (καρούλια) και με λάστιχα ποτίσματος κοινώς στάγδην άρδευσης.
Τώρα πλέον ο αγροτόκοσμος έχει ένα αρκετά καλό επίπεδο ζωής και μεγάλο κίνητρο να παραμείνει στην πόλη μας ενασχολούμενο με τη γεωργία.
Και προσωπικά πιστεύω πως σύντομα πολλά παιδιά που σπουδάζουν σε διάφορα πανεπιστήμια θα επιστρέψουν για να ασχοληθούν με τη γεωργία μας.
Η πόλη μας έχει πολλά πλεονεκτήματα για ανάπτυξη και πρόοδο. Αρκεί οι ηγήτορες όλων των φορέων της πόλης να επικεντρωθεί στη λύση του προβλήματος που λέγεται «Τσιγγάνικος Οικισμός».
Αυτή περίπου είναι η πορεία της εξέλιξης της γεωργίας – κτηνοτροφίας στην πόλη μας.
Προσωπικά θα ήθελα να ευχηθώ σε όλους σας υγεία και ευτυχία και να μην ξεχάσετε ποτέ από πού ξεκινήσατε το ταξίδι της ζωής.